IJkkantoor Rotterdam, IJkrapport bij gewichtdoos, Envelop met lakzegel en beschrijving gewichten, 10 december 1885 FOTO Amsterdam museum, obj.nr. 4977.5
Maria Eskevich, Infographic vergelijking (meta)data-standaarden, 2024
Maria Eskevich, Infographic structuur data-envelopes, 2024
Project
Toegang tot Context: Data-envelopes voor Digitaal Cultureel Erfgoed in de Praktijk
KONINKLIJKE NEDERLANDSE AKADEMIE VAN WETENSCHAPPEN – Huygens Instituut
In de geesteswetenschappen en erfgoedsector komen veel datasets beschikbaar voor onderzoek en interdisciplinair gebruik, mede door data-gerichte innovaties en nieuwe digitaliseringstechnologieën. Tegelijkertijd wordt de digitale bewerking van data over cultuurgoederen in de meeste projecten niet op vergelijkbare manier gedocumenteerd, en bieden de huidige metadata-modellen en verschillende dataset-registers niet genoeg ruimte voor een toereikende beschrijving. Om dit probleem aan te pakken is er consensus en draagvlak nodig voor een overkoepelend beschrijvingsmodel voor dataset-ontsluiting die het vinden, delen en hergebruiken van data vergemakkelijkt. Dit project is gericht op het ontwikkelen van een metadata format dat de complexiteit en heterogeniteit van culturele erfgoed data weerspiegelt en datasets helpt ontsluiten via de principes FAIR en Open Science.
Data-envelopes
Zogenoemde datasheets brengen de karakteristieken van een data-object, dataset of software systeem in kaart om context toe te voegen en met name technische en commerciële informatie samen te vatten. Analyse en experimenten bij het Huygens Instituut in gesprek met andere partners in het veld hebben aangetoond dat de huidige datasheets niet volstaan om de complexiteit en heterogeniteit van culturele erfgoeddata goed uit te drukken. Daarom heeft het Huygens Instituut het nieuwe concept van data-envelopes geïntroduceerd. Deze geven specifiek ruimte aan informatie die juist voor dit veld van belang is; voor onderzoekers, het bredere publiek én voor machines. Zo incorporeren de data-envelopes ook informatie over provenance (in welke context zijn deze bronnen ontstaan), context rondom de FAIR principes (waar zijn de data bijvoorbeeld te vinden en in welk format; wat moet iemand weten voor hergebruik van de dataset) en positionaliteit (wie hebben er aan gewerkt en wat zegt dat mogelijk over de bias en blinde vlekken). Bovendien voegen de data-envelopes (in aanvulling op de andere datasheets) facetten toe die daadwerkelijk machineleesbaar zijn en daardoor de interoperabiliteit met andere systemen en vindbaarheid ten goede komen.
Doelstelling en resultaat
Dit project, in samenwerking met het Stadsarchief Amsterdam en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, kent twee doelstellingen. Enerzijds is het project gericht op de toepasbaarheid van data-envelopes voor andere typen data (zoals bv. audiovisuele data, fotoarchieven en administratieve datasets); anderzijds op de identificatie van technische eisen voor het bewaren en delen van data-envelopes (binnen de organisaties en) via externe catalogi. Deze activiteiten zullen eind 2025 resulteren in een data-envelopes proof.