Vase, 1990, Andries Copier COLLECTION Museum Boijmans Van Beuningen
Project
Project Glas – Collectiekennis 2.0
STICHTING BEHOUD MODERNE KUNST | SBMK
Glas komt veel voor in allerlei museale collecties, terwijl daar weinig kennis over vervaardiging of conditie aanwezig is. Het is een complex materiaal dat op veel verschillende manieren is geproduceerd en toegepast. Glas wordt gezien als een stabiel materiaal, maar naar schatting tien tot vijfentwintig procent van de glasobjecten is gevoelig voor klimaatwisselingen, vocht, temperatuur etc. met onomkeerbare degradatie tot gevolg. Beheer en behoud ervan roept steeds nieuwe vragen op, waarvoor meer onderzoek nodig is. Het project richt zich voornamelijk op glasobjecten uit de twintigste en eenentwintigste eeuw in Nederlandse en Vlaamse museale collecties, waaronder kunstobjecten, fabrieks- en studioglas.
In de eerste plaats leidt het project tot een digitaal platform waarin bestaande kennis en onderzoeksresultaten over glas, die nu niet openbaar beschikbaar zijn, een plaats kunnen vinden en gekoppeld worden. Zo wordt beschikbare kennis zichtbaar, vindbaar en bruikbaar. Daarnaast is het streven om de unieke, veelzijdige, fysieke studiecollectie van glaskunstenaar Sybren Valkema (1916-1996), met circa honderd objecten, als referentiecollectie toegankelijk te maken voor onderzoekers.
Digitaal platform
Het platform vormt een basis, die in de toekomst verder ingevuld en uitgebreid kan worden. De bandbreedte van de digitale infrastructuur varieert van afbeeldingen met kunsthistorische informatie over objecten tot informatie over receptuur, schadefenomenen zoals ‘glasziekte’ (atmosferische glasdegradatie) en natuurwetenschappelijke onderzoeksresultaten ten dienste van diagnostisering van de conditie van glas en onderbouwing van (preventieve) conserveringsmaatregelen.
Bestaande informatie en onderzoeken worden opgenomen of er wordt naar verwezen. Het digitale platform maakt de relatie inzichtelijk tussen aspecten van het ontwerp- en maakproces, receptuur, samenstelling en de conditie van het glas, en plaatst het geheel in kunsthistorische context. Er is de mogelijkheid om vergelijkbare objecten toe te voegen uit andere collecties, in eerste instantie de SBMK-partners.
Twee bronnen
De twee bronnen voor de inhoud van het digitale platform vormen de zogenoemde ‘Gidscollectie’ van Museum Boijmans Van Beuningen en delen uit het ‘Archief Valkema’, in beheer van Stichting Vrij Glas. De ‘Gidscollectie’ bestaat uit circa tachtig objecten uit de glascollectie van het museum, waarvan de conditie al vijftien jaar extra in de gaten gehouden wordt. Recentelijk is hier verder onderzoek naar verricht in het kader van glasinstabiliteit. Door de ouderdom en tijdspanne waarover deze collectie is opgebouwd, kan de collectie een referentiepunt vormen voor bijvoorbeeld degradatiefenomenen.
Het ‘Archief Valkema’ is een uniek archief, opgebouwd door glaskunstenaar en docent Sybren Valkema. Het bevat veel informatie over het vormgevingsproces van glas en verschillende technieken, inclusief receptuur en experimenten. Het archief bestaat uit meer dan 100.000 (gedigitaliseerde) documenten over de productie van specifieke glasobjecten met recepten, ontwerptekeningen en lesmateriaal naast meer algemene informatie over procedés, gereedschappen, etc.